FOLLEGA – Stichting Tegengas Tjeukemeer hield zich de laatste tijd rustig, maar recht nu de rug omdat gaswinningsbedrijf Vermilion in het gebied Idskenhuizen en Sint Nicolaasga seismisch onderzoek wil doen. In een vroeg stadium heeft de gemeente de actiegroep, die in het verleden met succes tegen proefboringen onder de Tsjûkemar in het verweer kwam, op de hoogte gesteld. ,,As we it net keare kinne, dan wolle we yn elk gefal dat alles foar de boarger goed regele wurdt.”
De oneerlijkheid dat onmachtige burgers de dupe worden van de machtspelletjes van gaswinningsbedrijven en de rijksoverheid, is voor Stichting Tegengas reden om de rug te rechten. In eerste instantie om boringen te keren. ,,We hoopje nea yn sa’n situaasje as yn Grins te kommen. Dêr sitte de boargers mei strukturele ellinde, troch it ynsidintele baten dy’t út gaswinning helle wurdt”, schetst Sjoerdtje de Visser van Stichting Tegengas Tjeukemeer.
Met de eerder verworven jurisprudentie wordt de strijd, die zich toen ook op het gebied rondom de Tsjûkemar richtte, uitgebreid naar Idskenhuizen en Sint Nicolaasga. ,,Mei in arrogânsje fan 'dat dogge we wol efkes' gokt Vermilion der op dat it wol yn in rykskoördinaasjeregeling fêstlein wurdt. Yn dat gefal ha gemeenten allinnich in advysrjocht”, legt Hans Wijma van Stichting Tegengas Tjeukemeer uit, ,,No kinne we ús noch yn in betiid stadium klear meitsje foar in juridyske striid tsjin dizze rjochtsûngelykheid.”
Stichting Tegengas Tjeukemeer ontstond in 2004 nadat de Tsjûkemar in beeld kwam als gaswinningslocatie. TotalFinaElf, dat later Vermilion werd, zag potentie in het veld. Toevalligerwijs kwamen de 48 inwoners van Doniaga en Follega, waaronder de gaswinlocatie zich uitstrekte, achter de plannen. ,,In lytse krante-advertinsje yn 'e simmerfakânsje en in meidieling fan ‘e grûneigener by ús ferhuzing nei Dûnegea hat ús de eagen iepene”, weet Janke de Vries nog te herinneren. Omdat de gemeentegrens toen nog tussen Doniaga en Follega lag, werd tegen de gemeente Skarsterlân geprocedeerd. ,,Yn 2003 ha we hantekeningen ophelle. Net gelyk om gaswinning tsjin te gean, mar foaral om te behâlden wat we no ha. De belangen fan de boarger wurde min behertige”, haakt De Visser in, ,,Dat is dûbeld, omdat bygelyks skea oan de keunstwurken wol troch de oerheden mei ús belestingsinten tichtspikere is.”
De rechter stond in eerste instantie nog toe dat Vermilion met de proefboringen kon starten, maar onder de voorwaarden van de gemeente. Het betrof een proefboring van een jaar. Zowel het gaswinningsbedrijf als Stichting Tegengas Tjeukemeer gingen hier tegen in beroep. De Raad van State schaarde zich vervolgens achter de bezwaren van de bewoners. Een motie van de ChristenUnie in gemeente Lemsterland, waarin gevraagd werd om de zorgplicht naar burgers beter te verankeren in de voorwaarden voor een proefboring, bleek een extra steun in de rug. Die is ook overgenomen door de latere fusiegemeente De Fryske Marren. Zij gaat zelfs een stap verder en heeft uitgesproken helemaal geen mijnbouwzaken op haar grondgebied te willen.
,,Us gelok hat west dat we op tiid stappen ûndernimme koene. Dy foarsprong ha we no yn Jiskenhúzen en Sint Nyk ek noch. In brânend hûs kinne jo net mear fersekerje”, legt Janke de Vries uit. Hans Wijma vult haar aan. Het verzet richt zich volgens hem vooral op twee zaken. In eerste instantie de omgekeerde bewijsvoering. ,,Dêr ûntsteane de grutte problemen yn Grins troch. De boarger moat mar bewize dat skea troch gaswinning komt. Dat is no ûnder druk fan de publike opiny feroare. Hjir yn dit gebied ha we te krijen mei ynklinking fan fean. It is dus hiel dreech foar ús as bewenners om skea oan gaswinning ta te rekkenjen. Wy fine dat diskriminearjend, dat allinnich foar de omkriten fan Slochteren de bewiislêst omdraaid wurden is. Dit moat foar hiel Nederlân lyk wêze.” Het tweede punt is eventuele planschade. De waarde van woningen gaat namelijk drastisch naar beneden bij gaswinning. ,,De minsken moatte witte dat troch de gaswinning de wearde fan eigendommen wol mei 60.000 euro nei ûnderen gean kin. Keapers binne huverich. In soad minsken realisearje harren dat net.”
De verenigingen van plaatselijke belang in Idskenhuizen en Sint Nicolaasga en buurtvereniging De Noed hebben hun steun richting Stichting Tegengas Tjeukemeer uitgesproken. Die maakt zich inmiddels klaar voor een juridische strijd. Protesten tegen gaswinning gaan dus verder dan de belangen van de inwoners van Doniaga en Follega. ,,Fansels is de earste oanset 'Not in my backyard' west”, erkent Sjoerdtje de Visser, ,,Mar it giet us om it gruttere belang foar de boargers. Mei de jurist, wêr we yn it ferline sukses mei hân ha, sille we no sjen wat ferstannich is.” Janke de Vries knikt instemmend. ,,Net roppe en raze mar rêstich sa'n proses oanfleane.”
Om namens de burgers een stevige vuist te maken is de steun van donateurs nodig. Wijma: ,,Jo kinne wol wat dwaan tsjin grutte lichems. We ha no noch in lytse foarsprong. Foar de striid ha we wol jild en massa nedich. Allinnich stipers út Dunegea en Follegea is te meager. Derom in oprop om it donateurskaartsje yn te foljen en by de Jumbo yn de bus te dwaan.”
Meer informatie op www.tegengastjeukemeer.nl
Foto boven: Gaswinning in Munnekezijl (Foto: Noordoost.nl)
Foto onder: Idskenhuizen in beeld voor gaswinning (Foto: De Zakenman)
