SINT NICOLAASGA – Het kerkhof van de H. Christoffelparochie in Sint Nicolaasga bestaat 175 jaar. Het is één van de oudste rooms-katholieke begraafplaatsen, die na de reformatie in Friesland zijn gerealiseerd. ,,It tsjerkhôf is in tinkplak en jout oan dat der mear is tusken himel en ierde. It herinnert oan ús dierberren en de minsken dy't de parochy grut makke hawwe.”
Veel inwoners van Sint Nicolaasga en omgeving kiezen er voor om op het Johanneshof, vernoemd naar de oprichter en schenker van de grond pastoor Johannes Molinus, te worden begraven. Pastoor Henk Nota ziet relatief weinig crematies, alhoewel hij verwacht dat het aantal in de toekomst wel zal stijgen. ,,It is mooglik om de urn hjir te begraven. It tsjerkhôf giet net fuort.” Hij voert meerdere redenen aan. ,,Hjir lizze krap fjouwertûzen minsken begroeven. Der wurdt nea romme. Dat betsjut dat der in soad famyljegraven binne, dy’t werbrúkt wurde. Boppedat sjocht it tsjerkhôf, dat romtelik opsetten is, der altiten kreas út.”
Vrijwilligers zijn de drijvende kracht. Theo Nota en Johan Keulen hebben het kerkhof in beheer. Zij namen het stokje over van Teake Jonkman. Hij vervulde de taak meer dan twintig jaar en was tot over zijn tachtigste in de weer om alles spic en span te houden. Hij overleed anderhalf jaar geleden. Pastoor Nota is blij dat twee jonge mannen het beheer over hebben genomen. ,,As parochie moatte jo soargje dat it tsjerkhôf goed ûnderhâlden wurdt. Fertutease monuminten of in smoarge binde, dat heart net.” Hovenier Roel Dijkstra uit Scharsterbrug doet op zakelijke basis snoei- en maaiwerk. ,,As der in úfeart is, soarget hy altiten dat alles der kreas útsjocht. Dat is geweldich.”
Het Johanneshof is een historische plek geworden. Het herinnert niet alleen aan de overleden dierbaren, maar ook aan de geloofsgeschiedenis. ,,Yn de reformaasje waard de katolieke godstsjinst ferbean. Kleasters en tsjerken waarden sluten en priesters ferfolge. Dus moasten katolieken it dwaan mei in plak op de protestantske of algemiene begraafplakken.” De situatie zette door tot 1835/1836. Onder Koning Willem I werd een wet aangenomen, waardoor katholieken weer meer vrijheid kregen. ,,Der waarden wer tsjerken bouwd. Overburen/Steggerda wie yn 1839 de earste Fryske parochy wêr ’t nei de reformaasje wer begroeven waardt. Dy is 1920 opheft.”
Pastoor Johannes Molinus stelde in Sint Nicolaasga grond achter de rooms-katholieke kerk beschikbaar en wijdde het kerkhof op 8 juni 1842 in. Wytgaard volgende jaren later. ,,Dat wiene de earste trije katholieke begraafplakken yn ús provinsje. Gelovigen út de omlizzende parochies lykas Wâldsein, Sleat en De Jouwer woene yn Sint Nyk begroeven wurde. Dat kinne jo noch altiten sjen oan it monumint waarop leafst 42 priesters, wêrûnder 35 pastoors, op steane.” De beperkte roomse begraafmogelijkheden vormen ook de reden dat er bijna vierduizend mensen in Sint Nicolaasga zijn begraven. Later kregen veel parochies hun eigen kerkhof, zoals in 1928 in Joure, waardoor het tempo in Sint Nyk wat getemperd werd.
Het Johanneskerkhof, dat pas overigens pas vier jaar geleden deze naam kreeg, heeft in totaal vijf keer een forse uitbreiding gekregen. De meest recente was in 2010. De keuze voor meer ruimtelijk overzicht is volgens pastoor Nota belangrijk geweest. ,,Fanút de loft kinne jo de ferskillen noch altiten goed sjen. Wêr der yn it ferline tsien grêfen op in rigele kamen, binne dat der no sân.” Het kerkhof lag voorheen vol met platte dekstenen. Vanaf 1980 is besloten dat er alleen nog maar staande monumenten mochten komen. ,,Troch ferfal binne der no noch mar in pear platte stiennen oer. Ien fan dy is bygelyks it grêf fan famylje De Jong fan Douwe Egberts, mar dêr ha we in oerienkomst mei de famylje oer.” Door de keuze voor staande monumenten ontstond de mogelijkheid om meer gras te realiseren. Dat heeft het groene karakter van het Johanneshof, dat door omliggende bomen al een natuurlijk aanzien heeft, alleen maar versterkt.
Op het kerkhof staan verschillende monumenten. Naast de priesters gaat het om herinneringsstenen aan de zouaven – trouwe gelovigen die zich vrijwillig voor het Pauselijk leger hebben aangemeld -, de gevallenen in de oorlog en overleden kinderen – er zijn 401 jeugdigen in de begrafenisboeken geregistreerd. Bijzonder is het vijfde memoriaal, dat voor Gerhardus Groenendal is geplaatst. Het jongetje van dertien uit Sint Nyk werkte in 1886 voor het bedrijf van zijn ouders bij de in aanbouw zijnde kerk en toren. Hij werd getroffen door een vallende steen en overleed. Om de herinnering aan de gebeurtenis te bewaren is in 2006 door de parochie de grafsteen gerestaureerd en herplaatst. ,,It binne histoaryske feiten wêr ‘t we miskien de oandacht wat foar ferlen binne. Bysûnder is dat yn deselfde tiid by de bou fan de tsjerke yn Wytgaard in boufakker ferûngelokke is en de pastoor fan Snits by it wurk oan harren tsjerke troch in fallende stien om it libben kaam.”
Nota benadrukt dat een graf iets tastbaars is aan goede herinneringen en dat een kerkhof een plek is waar men verdriet mag hebben om dierbaren, die hem of haar zijn ontvallen. ,,Dat sil yn de takomst net oars wêze. Miskien wurdt in begraafplak wol wat oars fan gearstalling. Dat sjogge we no al mei de urnemuorre. It tsjerkhôf wurdt hieltiten mear in parkje. Minsken meitsje hjir, foaral op snein, graach in rûntsje. Dat is goed. De dea heart fansels ek by it libben.”
(Foto's: De Zakenman)
