SINT NICOLAASGA – De Mattheüs Passie komt naar de rooms-katholieke kerk van de Heilige Christoffelparochie in Sint Nicolaasga. Het drie uur durende muziekstuk van Johann Sebastian Bach wordt voor het eerst in gemeente De Fryske Marren opgevoerd. De Mattheüs Passie vertelt het lijden van Jezus Christus en wordt altijd rond de Paasdagen uitgevoerd. De organisatie is in handen van Stichting Passie voor de Kunst. Die hiermee een traditie voor de komende generaties te starten.
Een bijzonder gezelschap musici zorgt voor de uitvoering. Het Nationaal Symfonisch Kamerorkest, bestaande uit dertig professionele musici, begeleidt het Noord- Nederlands Kamerkoor met 27 amateurzangers uit heel Fryslân. Daarnaast zijn er zes professionele solisten en een kinderkoor met scholieren uit de gemeente De Fryske Marren. Aan de uitvoering werken It Toanhûs uit Joure en het Prins Claus Conservatorium uit Groningen mee.
Feeërieke kerk
Waar veel dirigenten kiezen voor groot, groter en grootst, houdt Jouster dirigent Jan Vermaning het juist klein en intiem. Het wordt volgens hem een uitvoering, zoals Bach het oorspronkelijk bedoelde. De koren zijn gescheiden en staan zover mogelijk uit elkaar. Het kinderkoor staat achterin de kerk en het kamerorkest voorin. In het koor zitten de zangers voor de verscheidene rollen zoals Petrus, Pilatus en de getuigen. Vermaning: ,,Het maakt niet uit of je voorin of achterin de kerk zit. Overal zijn goede plekken.” De dirigent is lovend over de locatie. ,,Het is een feeërieke kerk. In het gebouw zit zoveel sfeer en compassie. Het is weliswaar een geloofshuis, maar zonder dat het zwaar aanvoelt.”
Notenbrij
Het muziekstuk uit 1739 is voor de uitvoerenden een enorme opgave om te spelen en te zingen. Het oorspronkelijke handschrift van Bach is nauwelijks te lezen. ,,Aan die muziek is geen touw vast te knopen. Het is één grote notenbrij", zegt Mark Kornet, secretaris van Passie voor de Kunst. De componist Felix Mendelsohn Bartholdy (1809-1849) heeft het ontcijfert en Zorgde voor de huidige erfenis. Kornet heeft zelf de Mattheüs Passie al vijftien keer meegemaakt.
Nieuw
De uitvoering wordt voor penningmeester Akkie Jonkman uit Sint Nicolaasga een primeur. Als enige bestuurslid heeft ze de Mattheüs Passie nog nooit meegemaakt. Sinds de oprichting van de stichting verdiept ze zich pas in de achtergronden. ,,In elke vergadering of bespreking hoor ik weer iets nieuws.” Dat het in haar eigen Sint Nyk plaatsvindt, daar is ze blij mee. Heel bijzonder vindt ze het. ,,Je merkt dat het begint te leven in het dorp. De hele gemeenschap werkt mee aan de uitvoering. De jongeren van De Wissel helpen bij de kaartverkoop en het Zalencentrum Sint Nyk heeft ons een ruimte aangeboden voor de pauze en om een lezing te kunnen houden. Het is een gebeurtenis van de ‘mienskip’ aan het worden.”
Dertig keer
Voorzitter Gerard Hemmes heeft de Mattheüs Passie meer dan dertig keer gehoord. Een aantal keer beleefde hij het stuk in het summum van Nederland: de kerk van Naarden, de plek waar Kamerleden en de koninklijke familie te vinden zijn. Voor hem is de opvoering een traditie geworden. ,,Mensen gaan vaak niet één keer, maar komen elk jaar weer terug. Ik vind het zo mooi dat wij mensen uit deze omgeving hier deelgenoot van kunnen maken. Of je nu gelovig bent of niet: het spreekt iedereen aan. Het zijn de menselijke trekken in het verhaal die boeien. De Mattheüs Passie is meer een traditie dan een geloofsritueel.”
Geen applaus
Opvallend is het ontbrekende applaus na afloop. Het is de bedoeling dat het publiek na afloop de kerk in stilte verlaat. Het is een oude traditie waar ook in Sint Nicolaasga aan gehouden moet worden, vindt dirigent Vermaning. ,,Ide laatste noot is intens droevig. Het nodigt niet uit tot klappen. De Mattheüs Passie is een werk met veel menselijke en innerlijke contrasten. Iedereen die een uitvoering heeft meegemaakt of nog gaat meemaken zal beamen dat het een onvergetelijk en indrukwekkende ervaring is. Je wordt er letterlijk stil van. ”
Kaartverkoop
Ongeveer vijfhonderd mensen passen in de kerk. De kaarten zijn te koop via www.passievoordekunst.nl en kosten veertig euro per stuk. Voor honderd euro kunnen mensen vriend van de stichting worden. Zij zijn daarmee voor de komende jaren van een plek in de kerk verzekerd.
Inleiding
Vooraf is het mogelijk om een inleiding over de Matthëus Passie te krijgen. Muziekkenner en recensent Rudolf Nammensma houdt een korte lezing. Hij vertelt over de achtergronden, het verhaal en de muziek van Johann Sebastiaan Bach. De lezing is in het zalencentrum Sint Nyk, tegenover de kerk en begint om 17.30 uur. De lezing is gratis. Het aantal plaatsen is beperkt. Opgeven kan via de site van Passie voor de Kunst. Daarnaast is een boek te koop met daarin het hele muziekstuk, dat is voorzien van interessante kanttekeningen.
(Foto: De Zakenman)
