De Sint Nic
olaaskerk in Sint Nyk bestaat nog dankzij de gebrandschilderde ramen van Jacob Ydema. Bisschop Adriaan van Luyn zei dit bij de presentatie van het nieuwe boek over het werk van Ydema tijdens een speciale eucharistieviering zaterdag 25 november 2023. De kerk in Sint Nicolaasga heeft één van de meest indrukwekkende kunstwerken van deze Friese schilder.
Het belang van Jacob Ydema voor de circa 35 kerken, waarin hij schilderde, werd onderstreept door het grote aantal priesters dat bij de feestelijke eucharistieviering aanwezig was. Prof. Sible de Blaauw uit Bakhuizen, hoogleraar kunstgeschiedenis in Nijmegen, schreef het voorwoord in het boek. Tijdens de presentatie in de kerk benadrukte hij het belang van de ramen van de kerk. Hij wees er op dat deze in 1974 al waren gepubliceerd door zijn voorganger prof. Frits van der Meer, samen met de toenmalige pastoor Reinier Hegge, in de reeks Alde Fryske Tsjerken.
In het nieuwe boek worden de ramen uitgebreid beschreven, geïllustreerd met grote reproducties. Prof. De Blaauw wees ook op het overige werk van Ydema, dat in het rijk geïllustreerde boek beschreven staat. En waaruit de wisselwerking blijkt tussen het monumentale werk van Ydema, zoals de ramen in Sint Nyk, en het vrije werk zoals de vele schilderijen die hij naliet.
De zoon van de kunstenaar, kunsthistoricus Onno Ydema, heeft het werk beschreven in een levendige stijl, waarbij hij gebruik maakte van de brieven die Jacob Ydema schreef aan zijn verloofde en aan zijn beste vriend. Ook de kerken van Bakhuizen, Sloten en Balk komen uitgebreid in het boek aan de orde. Het eerste exemplaar was voor bisschop Van Luyn.
De ramen
De bezoekers van de mis konden de imposante ramen met eigen ogen aanschouwen. Ze staan onder andere in de doopkapel en in de transept-armen van de kerk. Daarop staan acht Friese heiligen, zoals Eelco van Ludlum, de abt die in 1322 werd doodgeslagen door één van zijn eigen monniken, die hij had betrapt in het plaatselijk café. In het oorlogsraam (uit 1941, met afbeeldingen van kanonnen en een oranje gloed als stil protest tegen de bezetting) is de abt afgebeeld met de opstandige monnik aan zijn voeten; deze houdt de knuppel waarmee hij de heilige doodsloeg in de hand.
Aan de overkant bevindt het bevrijdingsraam (1949, met verwijzingen naar de vrede). In dit raam is onder andere Siard (Sjoerd) te zien, de abt van het klooster bij Hallum (gestorven 917) en afstammeling van de legendarische Friese koning Radboud. Het belang van de gebrandschilderde ramen voor de kerk in Sint Nyk werd tijdens de mis andermaal bandrukt. Bij de bouw van de kerk in 1887 waren ernstige fouten gemaakt, waardoor bijna een eeuw later een kostbare restauratie nodig was. De noodzaak om de ramen te behouden gaf de doorslag. Op de jonge Adriaan, die als kind in Sint Nicolaasga opgroeide, maakte dat destijds grote indruk.
Foto’s: Familie Ydema
