Voor de winning van gas in het gebied tussen Sint Nyk en Tjerkgaast bestaat geen draagvlak bij de inwoners. Volgens de provincie Fryslân laat de inwonersbijeenkomst van oktober 2024 dat duidelijk zien. Ook Wetterskip Fryslân, het provinciebestuur en de betrokken gemeenten, die in de zogehjeten Friese Mijnbouwtafel zijn verenigd, vinden gaswinning onwenselijk. ,,Doe het niet’’, luidt het advies aan de verantwoordelijk minister.
In een uitgebreid persbericht somt de provincie de nadelen op. Gedeputeerde Friso Douwstra: ,,We maken ons grote zorgen. De effecten zijn onduidelijk en risicovol en het levert onomkeerbare schades op die bovendien moeilijk te bewijzen zijn. Mocht de minister toch doorzetten, dan hanteert Fryslân de Friese norm: van iedere verdiende euro vloeit minimaal een derde terug naar de regio. Dit is uiteraard bovenop een honderd procent compensatie van opgetreden mijnbouwschade door bodemdaling en vervolgschade. Voorkom onomkeerbare Groningse toestanden.’’
Met de sluiting van het Groninger gasveld is de focus op bestaande en nieuwe gasvelden in Fryslân komen te liggen. Fryslân is daarmee op land het nieuwe ‘wingewest’ van Nederland. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei gaat over gaswinning. Samen met Vermilion Energy B.V. onderzoekt het ministerie de mogelijkheden voor aardgaswinning in een nieuw gasveld dat gelegen is in een strook van Woudsend tot aan de Tsjûkemar, die precies tussen Sint Nyk en Tjerkgaast doorloopt en ook onder andere Doniaga, het waterwingebied bij Spannenburg en Koufurderrige treft.
Provincie en gemeenten hebben geen beslissingsbevoegdheid in het wel of niet winnen van gas. Daar gaat alleen de minister van Klimaat en Groene Groei over. Wel kunnen lokale overheden advies en een inhoudelijke reactie geven. De provincie Fryslân doet dit actief. Zowel mondeling als schriftelijk is er contact met het ministerie en worden er negatieve adviezen gegeven. Waar mogelijk laat Fryslân ook de komende periode zijn stem horen.
Gaswinning leidt tot bodemdaling en de gevolgen hiervan zijn onomkeerbaar. In het gebied is al sprake van bodemdaling door veenoxidatie, aldus de provincie. ,,Daardoor ontstaan extra en onverantwoorde problemen en beperkingen ten aanzien van onder andere waterbeheer, drinkwaterwinning, natuur, agrarisch gebruik en bereikbaarheid. Dit moet later voor zover mogelijk hersteld of gecompenseerd worden met enorme kosten en juridisch getouwtrek tot gevolg.
Versnelling veenoxidatie, verdroging en verzilting
,,De beoogde gaswinning bij Follega/Woudsend ligt midden in het veenweidegebied. In dit gebied is door veenoxidatie al sprake van bodemdaling. Deze daling zorgt voor het zogenaamde ‘badkuipeffect’ waarbij water vanaf de hoge delen uit de provincie naar de lage delen loopt. Op de hoge zandgronden treedt hierdoor verdroging van de bodem op. Een ander effect is dat de verzilting van het grondwater versnelt. Hierbij stroomt zout zeewater vanuit de Waddenzee en Noordzee via de diepe grondlagen onder de dijken door naar de lage delen van de provincie.’’
,,Om veenoxidatie, verzilting en verdroging tegen te gaan zijn hogere waterpeilen in de veenweidegebieden nodig. Hierdoor ontstaat tegendruk en worden de processen geremd. Het verlagen van de peilen is dus geen goede en houdbare oplossing meer. Wetterskip Fryslân heeft aangegeven de peilen niet meer ten behoeve van gaswinning te willen verlagen. Gaswinning in veenweidegebieden leidt dus tot snellere bodemdaling en daardoor tot het stapelen van problemen in het gebied.’’ (Bron: Provincie Fryslân)
